Aktivet që mbulojnë provigjonet teknike janë ato asete të shoqërisë të sigurimeve që shërbejnë për të mbuluar detyrimet e ardhshme të shoqërisë së sigurimeve që rrjedhin nga kontratat e sigurimit, si dhe humbjet e mundshme në lidhje me ato rreziqe që lidhen me ushtrimin  e veprimtarive të sigurimit për të cilat shoqëria e sigurimeve është e detyruar të alokojë fonde për provigjonet teknike.

Aftësia paguese 2 (në anglisht: Solvency II) – është një kornizë rregullatore për mjaftueshmërinë e kapitalit dhe administrimin e rrezikut të shoqërive të sigurimeve në Bashkimin Evropian.

Qëllimet kryesore të “Aftësisë paguese /Solvency 2” janë: mbrojtja më e madhe e interesave të mbajtësve të policave, transparenca më e madhe, krahasueshmëria dhe konkurrenca më e madhe në tregjet e shërbimeve të sigurimeve në BE. Kjo kornizë rregullatore merr parasysh risitë në fushat e menaxhimit të rrezikut, qeverisjes së korporatave dhe raportimit financiar në shoqëritë e sigurimeve.

Procesi i aplikimit të “Aftësisë paguese /Solvency 2” zbatohet përmes katër niveleve: [2] Niveli i parë i referohet Direktivës “Aftësi paguese /Solvency 2” (Direktiva 2009/138/ KE) e cila propozohet nga Komisioni Evropian dhe pasi këshillon EIOPA (European Insurance and Occupational Pensions Authority, EIOPA) u miratua nga Parlamenti Evropian dhe Këshilli i Ministrave më 5 maj të vitit 2009. Më pas, zbatimi i kësaj direktive kaloi përmes zhvillimit të masave speciale të miratuara nga Komisioni Evropian në tetor të vitit 2014. Këto masa përfaqësojnë nivelin e dytë të zbatimit të “Solvency 2”. Niveli i tretë përfshin rekomandimet dhe parimet për zbatimin e mbikëqyrjes që deri në dhjetor të vitit 2015 ishin miratuar nga EIOPA në forma të ndryshme ligjore. Gjatë vitit 2015, Shtetet Anëtare të BE-së rregulluan legjislacionin e tyre kombëtar për t’i sjellë ato në përputhje me Direktivën dhe Rekomandimet e EIOPA-së, ndërsa ky proces mbikëqyrjet  nga Komisioni Evropian. Kështu, përfundoi faza e katërt në aplikimin e “Solvency 2”. Në këtë mënyrë, regjimi rregullator “Solvency 2” filloi të zbatohej në vendet anëtare të BE-së nga 1 janari i vitit 2016.

Operacionet e sigurimit mund të kryhen nga:

• shoqëri sigurimesh me seli në Republikën e Maqedonisë së Veriut, e cila ka licencë

për kryerjen e veprimtarive të sigurimit nga Agjencia e Mbikëqyrjes së Sigurimeve;

• filiali i një shoqërie të huaj sigurimesh që ka marrë licencën për të kryer veprimtari

të sigurimit nga Agjencia e Mbikëqyrjes së Sigurimeve dhe

• shoqëri sigurimesh të një shteti anëtar, e cila ka themeluar një degë apo filial në territorin e Republikës së Maqedonisë së Veriut ose është e autorizuar që drejtpërdrejt të kryejë veprimtari të sigurimit në territorin e Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Në rast se i siguruari/policëmbajtësi, përkatësisht përfituesi i sigurimit konsideron se shoqëria e sigurimeve nuk i respekton dispozitat e kontratës së sigurimit, ai mund të paraqesë ankimim në:

1) njësinë organizative përgjegjëse për zgjidhjen e kontesteve në shoqërinë e sigurimeve;

2) shërbimin e auditimit të brendshëm në shoqërinë e sigurimeve;

3) organizatën për mbrojtjen e konsumatorëve dhe në

4) Agjencinë e Mbikëqyrjes së Sigurimeve.

Sigurimi i auto-përgjegjësisë ose sigurimi i palës së tretë motorike është një detyrim ligjërisht i detyrueshëm para se automjeti të përfshihet në trafik, respektivisht është e nevojshme ta posedoni atë kur regjistroni automjetin. Auto-përgjegjësia e makinës mbulon përgjegjësinë e pronarit të automjetit për dëmet e shkaktuara palëve të treta dhe objekteve gjatë përdorimit të një automjeti në trafik. Ky sigurim mbulon dëmin e shkaktuar shoferit nga një palë e tretë. Primi vjetor përcaktohet sipas llojit dhe karakteristikave të automjetit, në përputhje me Tarifën për sigurimin e detyrueshëm në qarkullim dhe duke aplikuar një bonus përkatës për asnjë dëm, respektivisht  malus për dëmet e shkaktuara në një periudhë të mëparshme. Sigurimi i auto-përgjegjësisë mund të plotësohet edhe me sigurimin e shoferit dhe pasagjerëve nga pasojat e një  ngjarje – aksidenti dhe sigurimin kundër thyerjes së xhamit të automjetit)

Arsimimi financiar është kombinim i ndërgjegjësimit financiar, njohurive, aftësive, qëndrimeve dhe sjelljeve të nevojshme për të marrë vendime të dobishme financiare.

Themeluar në vitin 1994, organizatë vullnetare për anëtarësi të mbikëqyrësve të sigurimeve dhe rregullatorëve të më shumë se 200 juridiksioneve, që përfaqësojnë 97% të primeve të sigurimit në botë. Është një organ ndërkombëtar për përcaktimin e standardeve përgjegjës për zhvillimin dhe ndihmën në zbatimin e parimeve, standardeve dhe materialit tjetër mbështetës për mbikëqyrjen e sigurimeve.

Misioni i IAIS është të promovojë një mbikëqyrje efektive dhe globale të qëndrueshme të industrisë së sigurimeve, me qëllim të zhvillimit dhe mirëmbajtjes së tregjeve korrekte, të sigurta dhe të qëndrueshme të sigurimeve për përfitime dhe mbrojtje të të siguruarve dhe kontribut për stabilitetin financiar global.

Broker sigurimesh është një person që ka marrë licencë si broker sigurimesh nga Agjencia e Mbikëqyrjes së Sigurimeve. Brokeri apo ndërmjetësi i sigurimeve është i detyruar të mbrojë interesat e të siguruarit, që përfshin dhënien e sqarimeve dhe këshillave të siguruarit për të gjitha rrethanat që lidhen me vendimin e tyre për lidhjen e kontratave të sigurimit. Brokeri i sigurimeve është i detyruar të përgatisë një analizë adekuate të rrezikut dhe të propozojë mbulimin e duhur të sigurimit për të siguruarin; për të informuar shoqërinë e sigurimeve në lidhje me qëllimin e të siguruarit për të lidhur një kontratë sigurimi dhe për të njohur të siguruarin me kushtet e policave dhe rregulloreve që rregullojnë përcaktimin e shumës së primit; për të kontrolluar përmbajtjen e policave të sigurimit dhe për të siguruar ndihmë për të siguruarin gjatë vlefshmërisë së kontratës së sigurimit, si para ashtu edhe pas ndodhjes së ngjarjes së siguruar.

është një zbritje e veçantë e përfshirë në listën e çmimeve, që i jepet të siguruarit i cili në një periudhë të caktuar sigurimi nuk ka pasur dëme ose nëse raporti ndërmjet primit të paguar dhe dëmeve të paguara është i favorshëm për Siguruesin.

është vlera e pasurisë e zvogëluar për shumën e detyrimeve të fondit;

është vlera neto e aseteve të fondit pjesëtuar me numrin e aksioneve të fondit në momentin e llogaritjes së vlerës neto të aseteve të fondit;

është prodhimi i numrit të përgjithshëm të aksioneve dhe çmimit të aksionit në ditën e llogaritjes;

Konfirmohen ato raste kur është lidhur një kontratë sigurimi dhe jo të gjitha të dhënat e nevojshme për përfundimin përfundimtar të kontratës janë të njohura.

Dokumenti me informacionin kryesor (sipas Rregullores

për sigurimin e jetës në lidhje me aksionet në fondet e investimit, kur i siguruari merr përsipër rrezikun e investimit), është informacioni parakontraktor dhe duhet të jetë i saktë, i vërtetë, i qartë dhe jo i dykuptimtë, dhe terminologjikisht dhe në brendi i pajtueshëm me të gjitha dokumentet kontraktuale të detyrueshme (p.sh. oferta e sigurimit, kushtet e sigurimit).

Dokumenti është i veçuar në mënyrë të qartë nga materiali promovues i shoqërisë dhe duhet të përmbajë elementët e mëposhtëm:

1. Të dhëna të përgjithshme;
2. Cilat janë veçoritë kryesore të produktit?
3. Cilat janë rreziqet dhe pritshmëritë e produktit?
4. Cilat janë pasojat në rast se shoqëria nuk mund të kryejë pagesën?
5. Cilat dhe sa janë kostot e lidhura me produktin?;
6. Opsionet për zgjidhjen e parakohshme të kontratës dhe pasojat;
7. Informacion për parashtrimin e parashtresave dhe ankesave; dhe
8. Informacione të tjera të rëndësishme.

Fillimi i sigurimit

Nëse nuk është rënë dakord ndryshe, kontrata e sigurimit hyn në fuqi pas njëzet e katër orësh nga dita e shënuar në policë si dita e fillimit të afatit të sigurimit, ndërsa vlen deri në fund të ditës së fundit të afatit për të cilin është marrë vesh sigurimi. Nëse afati i sigurimit nuk është i specifikuar në kontratë, secila palë mund të zgjidhë kontratën në datën e caktuar të pagesës së primit, duke njoftuar palën tjetër me shkrim jo më vonë se 3 muaj përpara datës së caktuar të primit. Nëse kontrata është lidhur për një periudhë më të gjatë se 5 vjet, secila palë, pas skadimit të kësaj periudhe dhe në një periudhe njoftimi prej 6 muajsh para zgjidhjes, mund t’i deklarojë me shkrim palës tjetër se zgjidh kontratën.

KY RREGULL NUK VLEN PËR SIGURIMIN E JETËS.

**********************************************************************************

Edukimi financiar është një proces me të cilin konsumatorët financiarë, siguruesit/investitorët përmirësojnë të kuptuarit e tyre për produktet financiare, konceptet dhe rreziqet duke marrë informacion, udhëzime dhe këshilla objektive me qëllim

– të zhvillimit të aftësive dhe besimit të tyre,

– të bëhen më të vetëdijshëm për rreziqet dhe mundësitë financiare,

– për të marrë një vendim të mirë,

– të ndërmarrin veprime efektive për të përmirësuar mirëqenien e tyre financiare,

– të kenë njohuri ku të drejtohen për ndihmë

Personat juridikë dhe personat fizikë që ushtrojnë aktivitet  në  Republikën e Maqedonisë së Veriut, sigurohen në shoqëritë e sigurimeve të themeluara në përputhje me Ligjin e Mbikëqyrjes të Sigurimeve.

Dita e shënuar në policën e sigurimit. Për shembull: fillimi i sigurimit është më 10.3.2018 në orën 24:00

Ajo përfaqëson shumën e dëmit që nuk mbulohet nga sigurimi, megjithëse dëmi si i tillë është i siguruar. Në thelb, franshiza paraqet kufizim, d.m.th., një zvogëlim të mbulimit të siguruesit, sepse një pjesë e dëmit mbulohet vetëm nga siguruesi. Në sigurimin e ekskluzivitetit, një pjesë e rrezikut të pasiguruar mbetet tek i siguruari. I siguruari, në të vërtetë, bart një pjesë të vogël të rrezikut për llogari të tij.

është një pasuri e veçantë (pa statusin e personit juridik) aksionarët e së cilit kanë të drejtë në një pjesë proporcionale të fitimit të fondit dhe në çdo kohë kanë të drejtë të kërkojnë pagesën e aksionit, i cili do të tërhiqet nga fondi;

Fondi i garancisë përbëhet nga zërat që përfshihen në llogaritjen e kapitalit të shoqërisë së sigurimeve, i cili përbëhet nga kapitali bazë dhe shtesë, i llogaritur në përputhje me Ligjin. Fondi i garancisë nuk duhet të jetë më i ulët se një e treta e nivelit të kërkuar të marzhit të aftësisë paguese.

Sigurimi i jetës ku rreziku i investimit përballohet nga i siguruari (Junit Linkd). Junit Linkd është një term ndërkombëtar, i pranuar dhe i përdorur globalisht, për këtë lloj sigurimi të jetës, që nënkupton se vlera e fondeve të investuara varet drejtpërdrejt nga çmimet e aksioneve të fondeve investuese në të cilat janë investuar këto fonde.

Investimi në sigurimin junit linkd ofron një kthim më të lartë se interesi, por nuk mund të përjashtojë rrezikun e humbjes që e merr përsipër i siguruari kur investon në njësitë e fondeve të investimit.

Pjesa më e madhe e fondeve të paguara nga primi janë investuar në aksione të fondeve të investimit që vetë i siguruari i ka zgjedhur gjatë lidhjes së kontratës së sigurimeve.

Personi i cili është i siguruar ose prona e të cilit është e siguruar.

zvogëlimi i shumave të siguruara për shkak të përfundimit të pagesës së primit pas një periudhe të caktuar kohe

Kufiri është periudha gjatë sigurimit në të cilën nëse ndodh një ngjarje e siguruar, siguruesi nuk ka asnjë detyrim për të kompensuar (ose ka një detyrim për të kompensuar në një shumë më të vogël se sa është rënë dakord).

Për udhëtimin e personave të siguruar me mjete motorike në vendet anëtare të sistemit ndërkombëtar të kartonëve jeshilë, në të cilat targa e regjistrimit nuk është dëshmi e ekzistencës së sigurimit të autopërgjegjësisë, lëshohet një karton jeshil ndërkombëtar si dëshmi e ekzistencës së atij sigurimi. Ky karton lëshohet ekskluzivisht për automjete me targa maqedonase.

Klasat e sigurimit (llojet e produkteve të sigurimit) – aktivitetet  e sigurimit mund të kryhen brenda klasave të mëposhtme të sigurimit:

Sigurimi jo-jetë:

– Sigurimi nga pasojat e aksidentit,

– Sigurimi shëndetësor,

– Sigurimi i mjeteve motorike (kasko),

– Sigurimi i mjeteve hekurudhore (kasko),

– Sigurimi i mjeteve ajrore (kasko),

–              Sigurimi i mjeteve lundruese (kasko),

–              Sigurimi i mallit në transport (kargo)

–              Sigurimi nga zjarri dhe fatkeqësitë e tjera natyrore,

–               Sigurime të tjera të pasurisë,

–              Sigurimi i përgjegjësisë nga përdorimi i mjeteve motorike,

–             Sigurimi i përgjegjësisë nga përdorimi i mjeteve ajrore,

–              Sigurimi i përgjegjësisë nga përdorimi i mjeteve lundruese,

–              Sigurimi i përgjegjësisë,

–              Sigurimi i kredive,

• Sigurimi i garancive
• Sigurimi kufitar,
• Sigurimi i humbjeve financiare,
• Sigurimi i mbrojtjes juridike,

-Sigurimi i asistencës ose ndihmës turistike.

Sigurimi i jetës

–

–              Sigurimi i jetës,

–              Sigurimi i martesës ose lindjes,

–              Sigurimi i jetës lidhur me aksionet në fonde investuese

–              Sigurimi i tontinës

–              Sigurimi i fondeve për pagesa,

• Sigurimi i anuiteteve për përfituesit e pensioneve nga sigurimi i detyrueshëm i pensionit i financuar plotësisht në bazë të Ligjit për pagesën e pensioneve dhe përfitimet pensionale ;

– Sigurimi i anuiteteve për përfituesit e përfitimeve pensionale nga sigurimi vullnetar i pensionit plotësisht të financuara në përputhje me Ligjin për pagesën e pensioneve dhe përfitimet pensionale

kompensimi është vlera e portofolit të investimit pas maturimit të polices

Dokument që rregullon marrëdhëniet midis të siguruarit dhe siguruesit.

Kontraktori i sigurimit mund të jetë një person fizik ose juridik që lidh një kontratë sigurimi me siguruesin, duke qenë i detyruar të paguajë primin e sigurimit. Kontraktuesi nuk ka të drejtë për kompensim nga sigurimi, përveç nëse ai është edhe policëmbajtës/i siguruar. Për shembull, në sigurimin e transportit, transportuesit e mallrave janë zakonisht kontraktorë sigurimesh në emër dhe në interes të personit, mallrat e të cilit transportohen.

Një kontraktues sigurimesh është personi që lidh një kontratë sigurimi me siguruesin.

Politikat e shkruara të shoqërive të sigurimeve që përmbajnë elemente dhe informacione të rëndësishme me të cilat i siguruari duhet të jetë i njohur kur blen një produkt/shërbim sigurimi.

Koeficienti i dëmeve llogaritet si raport i dëmeve të shkaktuara në një periudhë dhe primit neto të sigurimit

Koeficienti i kostos është raporti midis kostove të sigurimit dhe primit neto.

Kushtet e sigurimit janë udhëzimet bazë për funksionimin e shoqërisë së sigurimit. Çdo lloj sigurimi ka kushtet e duhura në të cilat kryhet sigurimi. Kushtet përmbajnë:

• lloji i sigurimit.
• dispozitat e përgjithshme të sigurimit,
• fillimi dhe përfundimi i detyrimit të siguruesit,
• pagesa e primit,
• që i nënshtrohet sigurimit,
• rreziqet e siguruara (risqet),
• llogaritja e primit (shtesa, zbritje),
• përcaktimi (vlerësimi) i shumës së kompensimit,
• shenja të veçanta (specifike) për një lloj të caktuar sigurimi …

I siguruari ka të drejtë të kërkojë nga siguruesi nëse ndodh një rast i siguruar.

shuma e kompensimit korrespondon me vlerën e shumës së siguruar në rast vdekjeje dhe vlerën e portofolit të investimit;

Primi përcaktohet në bazë të:

– Llojit dhe qëllimit të mjetit,

– Karakteristikave teknike të mjetit (fuqia e motorit, kapaciteti i ngarkesës, kapaciteti i punës, numri i vendeve të regjistruara, etj.)

– Llojit të sigurimit,

– Moshës të policëmbajtësit,

– Shumës së mbulimit të sigurimit,

– Numrit të dëmeve të raportuara në periudhën e fundit të sigurimit,

– Kohëzgjatjes së sigurimit,

– Kritereve të tjera të përcaktuara nga tarifa e primeve për auto-përgjegjësinë -AP

Ligji rregullon mbrojtjen e të drejtave të konsumatorëve, kushtet dhe mënyrën e mbrojtjes së konsumatorit. Disa terme të ligjit:

• Konsumator është çdo person fizik ose juridik që blen produkte ose përdor shërbime,
• Shërbimi është çdo aktivitet që synohet t’u ofrohet konsumatorëve,
• Kushtet e shitjes janë kushtet që i referohen mënyrës së pagesës së çmimit për shitjen e produktit ose ofrimin e shërbimit me para në dorë, me këste, me kartë, me zbritje ose ndryshe.

Ligji rregullon sigurimin e detyrueshëm të: a) udhëtarëve në transportin publik për shkak të pasojave të një aksidenti; b) pronarët, përkatësisht përdoruesit e automjeteve motorike dhe automjeteve rimorkio; c) pasagjerët, bagazhet dhe sendet në trafikun ajror, si dhe transportuesit ajror, respektivisht operatorët e avionëve dhe d) pronarët, respektivisht përdoruesit e anijeve, pra motovarka, nga përgjegjësia për dëmet e shkaktuara palëve të treta në qarkullim dhe çështje të tjera me rëndësi për sigurimin e detyrueshëm në qarkullim.

Ky ligj rregullon kushtet në të cilat mund të kryhen aktivitetet e sigurimit të jetës, sigurimit jo-jetë dhe risigurimit, aktivitetin e përfaqësimit të sigurimeve, brokerimin e sigurimeve, themelimin, operimin, mbikëqyrjen dhe përfundimin e aktivitetit të kompanive të sigurimeve dhe risigurimeve, kompanive të brokerimit dhe shoqëritë e përfaqësimit të sigurimeve si dhe themelimin dhe funksionimin e Agjencisë së Mbikëqyrjes së Sigurimeve.

Masat e mbikëqyrjes së shoqërive të sigurimeve janë:

→ urdhër për mënjanimin e paligjshmërive;

→ përcaktimi i masave shtesë;

→revokimi i licencës;

→ administrim special;

→ realizimin e likuidimit të shoqërisë së sigurimeve dhe

→ paraqitjen e një propozimi për hapjen e një procedure falimentimi të shoqërisë të sigurimeve.

Sipas Ligjit për Sigurimin e Detyrueshëm të Qarkullimit i referohet dispozitave të brendshme të miratuara në Asamblenë e Përgjithshme të 26-të të Byrove të Këshillit të mbajtur më 30 dhe 31 maj të vitit 2002 dhe që hynë në fuqi më 1 korrik të vitit 2003.

1. Urdhëresë për mënjanimin e paligjshmërive;
2. Përcaktimi i masave shtesë të mbikëqyrjes;
3. Revokimi i licencës;
4. Inkorporimi i një administrimi të veçantë;
5. Zbatimi i likuidimit të shoqërisë;
6. Dorëzimi i një propozimi për hapjen e një procedure falimentimi të shoqërisë

është një shtesë në primin e përfshirë në listën e çmimeve, të cilën siguruesi ia llogarit të siguruarit për marrëdhënien e pafavorshme midis primit dhe dëmit; dmth një rritje në normën e primit për të siguruarin për periudhën e ardhshme nëse dëmet në periudhën e mëparshme të rënë dakord,  në mënyrë të konsiderueshme e tejkalojnë primin e arkëtuar.

Mbikëqyrja e përhershme/permanente off-site e operacioneve të shoqërive është një sistem i procedurave dhe proceseve të bazuara në vëzhgimin e vazhdueshëm të aktiviteteve  të shoqërisë dhe ndryshimet në operacionet e shoqërisë, përmes analizës së raporteve dhe informacionit që shoqëria i paraqet Agjencisë në përputhje me Ligjin për Mbikëqyrjen e Sigurimeve, Ligjin për Sigurimin e Detyrueshëm në Qarkullim, aktet nënligjore të miratuara në bazën e këtyre ligjeve dhe rregulloreve të tjera.

Mbikëqyrja në terren e veprimtarisë të shoqërisë është një sistem procedurash dhe procesesh

përmes së cilës konfirmohet siguria, stabiliteti, rreziku dhe pajtueshmëria e shoqërisë me

rregulloret, duke zbatuar rregullat dhe procedurat e brendshme të miratuara nga

Agjencia. Mbikëqyrja në terren kryhet nga mbikëqyrësit.

Agjencia e Mbikëqyrjes së Sigurimeve zbaton mbikëqyrjen e shoqërive të sigurimeve në mënyrë që të përcaktojë nëse ushtrimi i aktivitetit të sigurimeve është në përputhje me rregullat e menaxhimit të rrezikut, dispozitat e tjera të Ligjit për Mbikëqyrjen e Sigurimeve ose ligjeve të tjera që rregullojnë funksionimin e shoqërive të sigurimeve.

Sipas Ligjit për Sigurimin e Detyrueshëm në Qarkullim është mjet motorik i regjistruar jashtë territorit të Republikës së Maqedonisë së Veriut;

Sipas Ligjit për Sigurimin e Detyrueshëm në Qarkullim është mjet i transportit të udhëtarëve në transportin publik, motorik dhe mjet i rimorkuar, flota ajrore dhe anije ose varkë me motor;

paraqet diferencën ndërmjet vitit kalendarik në të cilin fillon sigurimi dhe vitit kalendarik të lindjes së të siguruarit.

Nëse gjatë periudhës së sigurimit pronari i automjetit ndryshon, të drejtat dhe detyrimet nga kontrata e sigurimit i transferohen pronarit të ri deri në fund të periudhës aktuale të sigurimit.

Sipas Ligjit për Ndërmjetësim, ndërmjetësimi zbatohet në kontestet pronësore, familjare, të punës, tregtisë, konsumatorit, konteste të sigurimit, kontestet në fushën e arsimit, mbrojtjes së mjedisit, kontestet lidhur me diskriminimin, si dhe në kontestet e tjera ku ndërmjetësimi korrespondon me natyrën e marrëdhënieve të diskutueshme dhe mund të ndihmojë në zgjidhjen e tyre.

“Ndërmjetësim” është çdo ndërmjetësim në zgjidhjen e një marrëdhënieje kontestuese në një procedurë ndërmjetësimi, në të cilën palëve në marrëdhënien kontestuese u lejohet ta zgjidhin atë përmes negociatave, në mënyrë paqësore me ndihmën e një ose më shumë ndërmjetësve të licencuar, për të arritur një zgjidhje reciprokisht të pranueshme e shprehur në formën e një marrëveshjeje me shkrim.

Në bazë të Ligjit për Sigurimin e Detyrueshëm në Qarkullim, pronari i mjetit motorik është i detyruar të njoftojë me shkrim shoqërinë e sigurimeve me të cilën ka lidhur kontratën e sigurimit të përgjegjësisë nga automjetet për ndryshimin e të dhënave të regjistrimit lidhur me atë mjet motorik brenda 15 ditëve nga dita e bërjes të ndryshimit.

është çmimi i vetëm i barabartë me vlerën neto të aktiveve të fondit për aksion, i cili llogaritet në bazë të çmimit të tregut të të gjitha letrave me vlerë nga portofoli i fondit;

Aktuaristët janë specialistë,  të trajnuar në matematikë, statistikë, probabilitet dhe financë. Aktuarët kanë aftësi analitike dhe afariste të cilat i përdorin kur analizojnë pasigurinë financiare dhe rrezikun për qëllime të sistemeve komplekse financiare dhe sociale në të gjithë botën.

Aktuarët, duke analizuar ngjarjet e kaluara dhe duke vlerësuar rreziqet aktuale, krijojnë modele të cilat  i përdorin për të projektuar ngjarjet e ardhshme. Ata parashikojnë kështu implikimet financiare gjatë punës dhe ofrojnë informacion të rëndësishëm për krijuesit e strategjive afatgjata.

Për mbi 100 vjet, aktuarët në të gjithë botën kanë shfrytëzuar ekspertizën e tyre në menaxhimin e rreziqeve në sigurimin e jetës, sigurimin jo-jetë, pensionin dhe sigurimin shëndetësor dhe janë gjithnjë e më shumë të angazhuar në financat e korporatave, investimet, bankat, legjislacion, arsimin, etj.

Përveç njohurive matematikore, aktuarët kanë një perceptim të mirë të ekonomisë, praktikës dhe ligjeve të vendit në të cilin punojnë, tendencat demografike dhe financiare dhe në një mënyrë praktike dhe të përshtatshme i paraqesin njohuritë dhe rezultatet aktuariale në mënyrë praktike dhe të përshtatshme.

Aktuarët, përmes shoqatave aktuariale kombëtare, kontribuojnë në mbrojtjen e interesit publik të vendit duke zbatuar njohuritë e tyre për të mirat publike dhe duke siguruar asistencë dhe këshillime  lidhur me rregullativën në fushën e financave dhe të sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore.

Formulari që përmban të dhëna për personin që dëshiron të bëjë sigurimin dhe të dhëna për lëndën  e sigurimit.

Oferta e arsyetuar për kompensim duhet të përmbajë:

– ditën e marrjes së kërkesës për kompensim dhe përmbajtjen e dokumentacionit të pranuar,

– numrin dhe llojin e dëmit,

– numri i policës së sigurimit,

– të dhënat për palën e dëmtuar,

– një tregues nëse kërkesa është e bazuar tërësisht ose pjesërisht dhe në bazë të së cilës është vendosur baza ligjore,

– shpjegim mbi bazën e cilit dokumentacion është përcaktuar baza dhe shuma e kompensimit;

– shumën e kompensimit të caktuar për dëmin,

– udhëzimet për mjete juridike,

Personi që dëshiron të lidhë një kontratë sigurimi me siguruesin dhe për atë qëllim paraqet ofertën e tij me shkrim.

Organi i menaxhimit i shoqërisë të sigurimeve, konsiderohet  bordi drejtues , respektivisht  drejtorët ekzekutues të shoqërisë të  sigurimeve.

Organi mbikëqyrës i shoqërisë të sigurimeve konsiderohet  bordi mbikëqyrës, respektivisht drejtorët jo-ekzekutues të sigurimeve.

Personi në favor të të cilit  lidhet sigurimi.

Përfshirja financiare – është përfshirja e popullatës në përdorimin e shërbimeve dhe produkteve financiare.

Përfaqësues/agjent i sigurimeve është një person fizik i cili ka licencë të jetë përfaqësues/agjent i sigurimeve nga Agjencia e Mbikëqyrjes së Sigurimeve. Agjenti ushtron veprimtari për përgatitjen dhe lidhjen e kontratave të sigurimit në emër dhe për një ose më shumë shoqëri të sigurimeve të krijuara në përputhje me këtë ligj, për produktet e sigurimeve që nuk konkurrojnë me njëra-tjetrën. Agjenti i sigurimit mund të kryejë dhe të punojë në zgjatjen dhe përfundimin e kontratave të sigurimit bazuar në pëlqimin e të siguruarit. Agjenti i sigurimit nuk mundet, në emër të tij dhe për llogari të tij, të kërkojë prime apo kompensime të tjera sigurimi nga kontraktori i sigurimit.

Formulari që duhet të plotësohet kur lidhni një kontratë sigurimi. Ai duhet të përmbajë të gjithë elementët përkatës, mbi bazën e të cilave mund të përcaktohet objekti i sigurimit, shuma e sigurimit, primi i sigurimit, rreziqet e objektit të siguruar, si dhe fillimi dhe përfundimi i kontratës së sigurimit.

Policëmbajtësi ose i sigurari është një person fizik ose juridik në emrin e të cilit është bërë kontrata e sigurimit, duke siguruar mbulimin e rrezikut të padëshiruar. Në praktikë, zakonisht ndodh që njëkohësisht i siguruari të jetë edhe kontraktor. Ka situata, kur në rrezik ekspozohen mallrat e njerëzve të tjerë, për të cilat një palë e tretë (kontraktori) ka interes që të sigurohen. Për shembull, në sigurimin e pasurisë, kontraktori nuk ka gjithmonë nevojë të jetë pronari i mallrave të siguruar. Kur siguron një apartament, kontraktori nuk duhet të jetë pronari i banesës, pasi banesa mund të merret me qira për një periudhë më të gjatë kohore. Kur siguron njerëzit nga pasojat e një aksidenti, prindërit mund të sigurojë fëmijët e tyre, ose bashkëshortin e tyre.

Shuma që i siguruari i paguan siguruesit për mbartjen e rrezikut përkatës.

Primi i sigurimit përbëhet nga primi teknik dhe një pjesë e primit të sigurimit. Primi teknik – është pjesë e primit të synuar për të përmbushur detyrimet e kontratave të sigurimit

Primi i sigurimit të jetës përbëhet nga:

1) pjesë e primit të quajtur provigjon matematik – Pjesë e kursyer,

2) pjesë e primit të quajtur prim rreziku dhe

3) pjesë e primit në emër të shpenzimeve operative të shoqërisë së sigurimeve

Për të siguruar realizimin afatgjatë të detyrimeve nga kontratat e sigurimit, shoqëria e sigurimeve është e detyruar të formojë provigjone teknike, të cilat përbëhen  nga:

1) provigjonet për primet e transmetueshme;

2) provigjonet për bonus/shpërblime dhe lirime;

3) provigjonet për dëme dhe 4) provigjone të tjera teknike.

Primi i papërdorur i një police, i cili ndryshohet ose anulohet para skadimit të sigurimit dhe kjo njihet në primin e ri të sigurimit.

është numri i përgjithshëm i aksioneve në fondet e investimeve për një kontratë sigurimi;

është një lloj reserve/provigjoni teknik që llogaritet dhe lihet mënjanë për të shlyer detyrimet e ardhshme në lidhje me kontratat afatgjata të sigurimit të jetës.

Hapi i parë nga procesi i dëmeve është raportimi apo informimi i shoqërisë të sigurimeve se ka ndodhur aksidenti. Aksidenti duhet të raportohet menjëherë  ose në afatin më të shkurtër kohor.

Ngjarja për të cilën është lidhur sigurimi (ngjarja e siguruar) duhet të jetë e ardhshme, e pasigurt dhe e pavarur nga vullneti i kontraktuesit. Kontrata e sigurimit është e pavlefshme nëse, në momentin e lidhjes së saj, ngjarja e siguruar tashmë ka ndodhur, ose ka qenë në proces të ndodhjes ose ka qenë e sigurt se do të ndodhte, ose nëse tashmë nuk ka më predispozita që të ndodhë.

Nëse është rënë dakord që sigurimi të mbulojë një periudhë të caktuar që i paraprin lidhjes së kontratës, kontrata do të jetë nul (e pavlevshme) vetëm nëse në momentin e lidhjes së saj pala e interesuar ka qenë në dijeni se ngjarja e siguruar tashmë kishte ndodhur, respektivisht nuk ka pasur mundësi që kjo të ndodhte.

Mund të bëhet, me kërkesën me shkrim të kontraktuesit, për sigurimin i cili ka përfunduar ose është shndërruar në sigurim me një shumë të siguruar të zvogëluar. Kjo vlen për të gjithë sigurimin, përveç sigurimit të vdekjes.

Transferimi i rrezikut që gjendet në mjedisin tonë nga individi tek siguruesi (kompania e sigurimeve) me lidhjen e një kontrate sigurimi

Siguruesi është një kompani ose shoqëri e sigurimeve e cila, duke lidhur një kontratë sigurimi, është e detyruar t’i kompensojë dëmin, pra pagesën e shumës së rënë dakord të siguruarit ose policëmbajtësit.

Dita e shënuar në policën e sigurimit. Për shembull: sigurimi skadon me 10.3.2019 në orën 24:00

Sigurimi më i shkurtër se një vit

Afati i pacaktuar i sigurimit

Fillon ose përfundon në ditën dhe kohën e shënuar në policë

Kohëzgjatja e vlefshmërisë së kontratës së sigurimit (fillimi dhe skadimi i sigurimit)

Shpërndarja e rrezikut në kohë dhe në hapësirë.

Përqindja ose shkalla e promilit me të cilën primi i shumës së siguruar (llogaritja e përqindjes ose e promilit) llogaritet në primin e sigurimit për një rrezik të veçantë

Shoqëria e brokerimit në sigurime është person juridik-shoqëri aksionere me seli në Republikën e Maqedonisë së Veriut që ka licencë për të ushtruar veprimtari të ndërmjetësimit të sigurimeve nga Agjencia e Mbikëqyrjes së Sigurimeve. Shoqëria e brokerimit në sigurime ushtron veprimtari të ndërmjetësimit të sigurimeve përmes ndërmjetësuesve të sigurimeve.

është shoqëri aksionare me seli në Republikën e Maqedonisë e cila ka marrë licencë nga Komisioni i Letrave me Vlerë për ushtrimin e veprimtarive për themelimin dhe menaxhimin e fondeve investive;

Shoqëria e përfaqësimit në sigurime është person juridik – kompani aksionere me seli në Republikën e Maqedonisë së Veriut që ushtron veprimtari të përfaqësimit të sigurimeve dhe është e licencuar për të ushtruar aktivitete të përfaqësimit të sigurimeve nga Agjencia e Mbikëqyrjes së Sigurimeve.

Shuma e sigurimit. Shuma përcaktohet nga i siguruari.

sigurimi shtesë është sigurimi që kontraktohet  së bashku me sigurimin bazë

Shkalla e dendësisë llogaritet si raport i primit të shkruar bruto dhe numrit të banorëve në vend.

Shkalla e depërtimit llogaritet si raport i primit të shkruar bruto dhe produktit të brendshëm bruto.

Sigurimi vullnetar i shëndetit është sigurim vullnetar dhe afatgjatë dhe mund të kontraktohet për të paktën një vit nga data e fillimit të sigurimit përveç nëse rregullohet ndryshe me ligj.

Sigurimi vullnetar i shëndetit është sigurim jo-jetë ose sigurim shtesë i sigurimit të jetës në përputhje me Ligjin për Mbikëqyrjen e Sigurimeve.

Sigurimi vullnetar i shëndetit sigurohet nga shoqëritë e sigurimeve të cilat kanë licencë për të ushtruar veprimtari të sigurimit shëndetësor nga Agjencia e mbikëqyrjes të sigurimeve.

Sigurimi shtesë i shëndetit mbulon shpenzimet në emër të pjesëmarrjes me fonde personale kur përdorni shërbime shëndetësore nga sigurimi i detyrueshëm shëndetësor, në përputhje me rregulloret nga sigurimi i detyrueshëm shëndetësor dhe kujdesi shëndetësor.

Sigurimi shtesë i shëndetit përcaktohet me një konstratë për sigurimin shtesë të shëndetit të lidhur midis të siguruarit dhe shoqërisë të sigurimeve.

Sigurimi shtesë i shëndetit shtesë mund të realizohet gjithashtu edhe me një kontratë për  sigurim shtesë të shëndetit e lidhur midis shoqërisë së sigurimit dhe punëdhënësit për punonjësit e saj dhe anëtarët e familjes së tyre, shoqatat për anëtarët e saj ose një entiteti tjetër juridik që ka interes të sigurojë një grup të caktuar njerëzish.

Kontrata për sigurimin shtesë të shëndetit përcakton posaçërisht përmbajtjen, mënyrën dhe kushtet për përdorimin e të drejtave nga sigurimi shtesë i shëndetit.

Shoqëria e sigurimeve përcakton primin e sigurimit shtesë të shëndetit në përputhje me Kushtet e Sigurimit dhe Tarifat për Primet e Sigurimeve Vullnetare të Shëndetit.

Sigurimi provat i shëndetit mbulon kostot e shërbimeve shëndetësore që nuk janë të mbuluara nga sigurimi i detyrueshëm shëndetësor, një standard më i lartë i shërbimeve shëndetësore që vijnë nga sigurimi i detyrueshëm shëndetësor, kostot e mbulimit të shërbimeve shëndetësore të përdorura në aktivitetin shtesë, si dhe përdorimin e shërbimeve shëndetësore në institucionet shëndetësore jashtë rrjetit të institucioneve shëndetësore në të cilat kryhet veprimtaria shëndetësore dhe në personat juridikë që kryejnë prodhimin, lëshimin dhe servisimin e pajisjeve ortopedike dhe pajisjeve të tjera.

Shoqëria e sigurimeve përcakton primin për sigurimin privat të shëndetit në përputhje me Kushtet e Sigurimit dhe Tarifat për Primet e Sigurimeve Vullnetare të Shëndetit.

Sipas Ligjit për Sigurimin e Detyrueshëm në Qarkullim është shoqëria me të cilën pronari i mjetit me të cilin është shkaktuar aksidenti ka lidhur kontratë për sigurimin e detyrueshëm;

është shuma që paguan shoqëria e sigurimit të jetës në rast të ndërprerjes së parakohshme të sigurimit me kërkesë të kontraktuesit.

Shoqëria e sigurimeve mund të themelohet nga persona fizikë dhe juridikë vendas dhe të huaj.

Shoqëritë janë të detyruara
– gjatë trajtimit të dëmit, të komunikojë në mënyrë të qartë dhe të kuptueshme, të veprojë në Kohë, me
Korrektësi dhe Transparencë;
– të publikojnë në faqen e tyre të internetit listën e dokumentacionit të nevojshëm dhe formularët për paraqitjen e kërkesës për dëmshpërblim sipas klasës së sigurimit;
– brenda 14 ditësh nga paraqitja e kërkesës për kompensim dëmi, të kontrollojë nëse bashkangjitur me kërkesën është dorëzuar dokumentacioni i plotë i nevojshëm dhe të kryejë inspektimin dhe vlerësimin e dëmeve/dëmtimeve;
– nëse kërkesa nuk është e plotë, shoqëria duhet t'i kërkojë të dëmtuarit me shkrim ose në mënyrë elektronike plotësimin e kërkesës;
– ekspertiza e dëmit kryhet në prani të të dëmtuarit ose përfaqësuesit të tij, me përjashtim të rastit të vlerësimit të lëndimeve (dëm jomaterial) që mund të përcaktohet në bazë të dokumentacionit dhe pa
praninë e të dëmtuarit;
– pas ekspertizës, vlerësuesi është i detyruar të përpilojë një raport në një formular të paraparë dhe të shtypur, pra një konstatim/mendim që përmban të gjitha të dhënat e përcaktuara gjatë vlerësimit.
Procesverbali i dëmit material duhet të nënshkruhet nga i dëmtuari/përfaqësuesi dhe vlerësuesi. Nëse i dëmtuari nuk ka mundur ose nuk ka dashur të marrë pjesë në inspektim, atëherë vlerësuesi është i
detyruar ta deklarojë këtë në procesverbal;
– në bazë të dokumentacionit bashkëlidhur dhe të marrë në rrugë zyrtare, shoqëria përcakton bazën
ligjore të dëmit;
–brenda 60 ditëve nga marrja e kërkesës për dëmshpërblim, shoqëria duhet t’i dorëzojë të dëmtuarit:

• Një ofertë të arsyetuar nëse përgjegjësia e shoqërisë dhe vlera e dëmit nuk janë të kontestueshme;
• Një përgjigje të arsyetuar nëse kontestohet detyrimi i shoqërisë
• Përgjigje e arsyetuar nëse kontestohet vlera e dëmit

Tarifa përcakton shumën e primit të duhur të rrezikut që përmban çdo lloj sigurimi. Në përgjithësi, çdo tarifë përmban:

• -subjektin apo lëndën e sigurimit,
• -dispozitat e përgjithshme (primi, bazat për llogaritjen e primit, koha për të cilën llogaritet, mënyra e pagesës …),
• suplemente dhe zbritje,
• dispozita të caktuara (bazat e tarifimit, fusha e zbatimit)
• përcaktimi i tarifave të primit.

Sipas Ligjit për Sigurimin e Detyrueshëm në Qarkullim janë të drejta të veçanta të tërheqjes (vlera e përllogaritur) të përcaktuara nga Fondi Monetar Ndërkombëtar, të shprehura në kundërvlerë në denarë të Bankës Popullore të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Objektivat kryesore – Mbrojtje më të mirë të konsumatorëve të produkteve dhe shërbimeve financiare, rivendosjen e besimit në sistemin financiar, harmonizimin e legjislacionit mbikëqyrës duke marrë parasysh interesat e ndryshme të Shteteve Anëtare dhe natyrën e ndryshme të institucioneve financiare. Harmonizim më i madh dhe zbatimi konsekuent i rregullave nga institucionet financiare dhe tregu i BE-së.

Përgjegjësitë thelbësore të EIOPA – mbështetja e stabilitetit të sistemit financiar, transparenca e tregut dhe produkteve, si dhe mbrojtja e të siguruarve, anëtarëve të fondeve të pensioneve. EIOPA identifikon tendencat që dalin nga niveli mikro-maturor përmes kufijve dhe sektorëve.

Kuadri rregullator i Solvency 2 bazohet në tre shtylla: [3]

Shtylla 1 – Kërkesat sasiore. Kjo shtyllë përfshin disa kërkesa sasiore për shoqëritë e sigurimeve në lidhje me bazën për përcaktimin dhe llogaritjen e provigjoneve teknike, përcaktimin dhe vlerësimin e fondeve individuale të shoqërive, vlerësimin e zërave në bilanc, llogaritjen e kapitalit minimal të kërkuar, llogaritjen e kapitalit minimal solvent, përcaktimin e rregullave për investimin e aseteve, etj.

Shtylla 2 – Kërkesat cilësore për menaxhimin korporativ të shoqërive të sigurimeve, përcaktimi i parimeve të kontrollit të brendshëm dhe sistemit të menaxhimit të rrezikut, realizimi i vlerësimit individual të rrezikut dhe aftësisë paguese, si dhe vendosja e parimeve të reja të vlerësimit mbikëqyrës.

Shtylla 3 – Disiplina e tregut dhe raportimi. Shtylla e tretë përcakton standardet për një transparencë më të madhe në punën e shoqërive të sigurimeve, standardet për raportimin financiar dhe zbulimin, rregullat e reja të raportimit tek organi mbikëqyrës kompetent, etj.

Është personi i cili bën vlerësimin e dëmeve. Vlerësuesi e heton përgjegjësinë si dhe vlerësn e pagesës.

Shoqëritë e sigurimeve janë të detyruara të inkorporojnë system dhe procedura të brendshme/interne për zgjidhjen jashtë gjykatës të kontesteve ndërmjet të siguruarve/përfituesve të sigurimeve dhe shoqërive të sigurimeve.

Shoqëria e sigurimeve është e detyruar të prononcohet lidhur me ankimimin e dorëzuar  nga i siguruari/ kontraktori i sigurimit në një afat prej 30 ditësh nga dita e parashtrimit të ankimimit.

Shoqëritë  e sigurimeve janë të detyruara të citojnë në kushtet e sigurimit mënyrën e zgjidhjes jashtë gjykatës të kontestimeve.

Shoqëritë e sigurimeve janë të detyruara të mbajnë një regjistër të ankimimeve të dorëzuara dhe të zgjidhura dhe të informojnë Agjencinë për numrin dhe rezultatin e ankimimeve të parashtruara dhe të zgjidhura.